وکتور چیست و چرا باید از آن استفاده کرد؟

تصور کنید در حال طراحی لوگو برای برند خود هستید و می‌خواهید تمامی جزئیات طرح، بدون هیچ محدودیتی در هر اندازه‌ای، شفاف و دقیق باقی بماند. در این حالت، بهترین انتخاب برای شما طراحی وکتور است. اما تصاویر وکتور چیست و چرا طراحان حرفه‌ای آن را انتخاب می‌کنند؟ 

وکتورها بر اساس فرمول‌های ریاضی ساخته می‌شوند و برخلاف تصاویر پیکسلی، بدون افت کیفیت قابل بزرگ‌نمایی یا کوچک‌سازی هستند. به همین دلیل، استفاده از وکتور طراحی به شما آزادی عمل بیشتری در ویرایش و بهینه‌سازی طرح‌ها می‌دهد و تضمین می‌کند که لوگو و سایر عناصر گرافیکی شما همیشه با کیفیت بالا و به‌صورت حرفه‌ای نمایش داده شوند.

وکتور چیست؟

وکتور از رایج‌ترین فرمت‌های تصویری برداری است. در وکتور تصویر در قالب مجموعه‌ای از مشخصات هندسی مانند نقاط، خطوط، منحنی‌ها، دایره‌ها و چند ضلعی‌ها ذخیره می‌شود. تصاویر در فایل وکتور از خطوط و منحنی‌هایی به نام بردار تشکیل شده‌اند که در آن اطلاعات راجع به رنگ و سایز به صورت ریاضی تعریف می‌شوند .

با این که این گونه فایل‌ها حجم کمی دارند، ولی می‌توان به مقدار بی‌نهایت اندازه‌ی این تصاویر را بدون از دست دادن کیفیت تغییر داد. این تصاویر مستقل از رزولوشن هستند و می‌توان آن‌ها را بزرگ و کوچک کرد و در هر رزولوشن بدون از دست دادن جزئیات و وضوح آن تصویر را چاپ کرد. فایل لایه باز وکتور فرمت خروجی برخی از نرم افزار‌های گرافیکی مثل Adobe illustrator و Corel است.

کاربرد وکتور

وکتورها به دلیل مقیاس‌پذیری بدون افت کیفیت، در طراحی‌های گرافیکی حرفه‌ای دارای کاربرد گسترده‌ای هستند یکی از مهم‌ترین کاربردهای وکتور، طراحی لوگو است؛ زیرا لوگوها باید در اندازه‌های مختلف، از کارت ویزیت گرفته تا بیلبورد، همیشه شفاف و دقیق باقی بمانند.

علاوه بر لوگو، وکتورها در طراحی آیکون‌ها، بنرهای تبلیغاتی، پوسترها و المان‌های وب‌سایت نیز بسیار پرکاربرد هستند. این فرمت به طراحان امکان می‌دهد تا رنگ‌ها، خطوط و جزئیات را بدون محدودیت تغییر دهند و فایل‌های نهایی را با حجم کمتر اما کیفیت بالا ذخیره کنند.

فرمت فایل وکتور چیست؟

فایل‌های وکتور با فرمت‌های مختلف زیر اجرا و ذخیره می‌شوند:

فرمت Ai

پسوند AI یک پسوند اختصاصی برای شرکت ادوبی (Adobe) است. این فرمت معمولا در گرافیک‌های دیجیتال همچون انواع لوگو‌ها استفاده می‌شود. همچنین این فرمت بر روی فایل های نرم افزار ایلستریتور است.

فرمت Eps

یکی از فرمت‌هایی که هم در نرم‌افزار‌هایی مانند کورل و ایلوستریتور اجرا می‌شود و هم می‌توان آن را در نرم‌افزار معروف فتوشاپ باز کرد، فرمت esp است. این فرمت دارای کد‌های پست‌اسکریپ بوده که با استفاده از آن می‌توانید کیفیت تصویر را در نرم‌افزار فتوشاپ حفظ کنید.

فرمت PDF

این فرمت استاندارد برای فایل‌‌ها و اسناد قابل حمل توسط ادوبی طراحی شده است و به معنای سند قابل حمل است که می‌تواند شامل متن، تصویر و استایل خاصی باشد.

فرمت Svg

یکی از شناخته‌شده‌ترین فرمت‌های ذخیره‌ فایل‌های وکتور، فرمت SVG است. SVG براساس XML است، این یعنی هم برای کامپیوتر و هم کاربر قابل خواندن است. از SVG می‌توان در طراحی وب استفاده کرد تا با بزرگ کردن عکس، کیفیت آن کاهش پیدا نکند. 

چه نرم‌افزارهایی که از فرمت‌های فایل‌های وکتور پشتیبانی می‌کنند؟

برای کار با فایل‌های وکتور، Adobe Illustrator و CorelDRAW قدرتمندترین و محبوب‌ترین نرم‌افزارها هستند و امکان ایجاد و ویرایش فرمت‌هایی مانند EPS، AI و SVG را به صورت حرفه‌ای فراهم می‌کنند.

Adobe Photoshop نیز قادر به باز کردن فایل وکتور است، اما پس از انتخاب اندازه و رزولوشن، تصویر به صورت پیکسلی نمایش داده می‌شود و بیشتر برای انجام کارهای ساده، گزینه مناسبی است.

برای ویرایش و مدیریت اسناد PDF حاوی وکتور، نرم‌افزار Adobe Acrobat گزینه ایده‌آلی محسوب می‌شود. نرم‌افزارهایی مانند Inkscape و Affinity Designer نیز برای طراحانی که بودجه کمتری دارند و یا به ابزارهای حرفه‌ای نیاز ندارند، تا حدی می‌توانند کاربردی باشند.

نمایش لایه باز وکتورها در کدام نرم‌افزارها امکان‌پذیر است؟

هنگام طراحی وکتور با نرم‌افزارهایی مانند Adobe Illustrator و CorelDRAW، فایل‌ها به صورت لایه‌باز ذخیره می‌شوند. این ویژگی به شما امکان می‌دهد تا هرگونه تغییر در طرح را بدون کاهش کیفیت انجام دهید. شما می‌توانید المان‌ها را حذف یا اضافه کنید، رنگ‌ها را تغییر دهید، عناصر را جابجا کنید و به‌طور کلی طرح را به دلخواه ویرایش کنید، بدون آنکه کیفیت یا وضوح طرح کاهش پیدا کند.

ویژگی‌های وکتورها

وکتورها به دلیل ساختار مبتنی بر فرمول‌های ریاضی، دارای ویژگی‌های منحصر به‌فردی هستند که آن‌ها را از تصاویر پیکسلی متمایز می‌سازند:

• مقیاس‌پذیری نامحدود: وکتورها را می‌توان بدون افت کیفیت، بزرگ یا کوچک کرد.
• ویرایش آسان و انعطاف‌پذیر: هر عنصر طراحی مانند خطوط، اشکال و رنگ‌ها به صورت مستقل قابل تغییر است.
• حجم پایین فایل: حتی در صورتی که طرح دارای جزئیات زیادی باشد نیز فایل‌های وکتور نسبت به تصاویر پیکسلی حجم کمتری دارند.
• کیفیت چاپ حرفه‌ای: وکتورها برای چاپ روی هر سطح و اندازه‌ای مناسب هستند و کیفیت نهایی آنها همیشه حفظ می‌شود.
• استفاده چندمنظوره: وکتورها برای طراحی لوگو، آیکون، پوستر، انیمیشن و حتی رابط کاربری دیجیتال بسیار مناسب و کاربردی هستند.

تمامی این ویژگی‌ها، وکتور را به انتخابی ایده‌آل برای هر نوع طراحی حرفه‌ای و دقیق تبدیل کرده است.

تبدیل فایل‌های وکتور به تصاویر Raster یا Bitmap

با استفاده از نرم‌افزار کورل دراو می‌توان تصاویر برداری یا وکتور را به بیت‌مپ یا رستر تغییر داد. برای انجام این کار ابتدا یک تصویر وکتور را به محیط کورل وارد کنید. سپس به منوی Bitmap رفته و گزینه Convert To Bitmap را انتخاب کنید. 

سپس در پنجره‌ای که برای تنظیم خصوصیات باز شده است، کیفیت تصویر را در قسمتِ Resolution تعیین کرده و همچنین در قسمت Color تنظیمات رنگ را برای تبدیل انتخاب کنید. فعال کردن Anti-aliasing باعث ظاهر نرم و هموار لبه‌های تصویر می‌شود. گزینه‌ی نهایی هم برای تنظیم شفافیت اطراف اشیاء به کار می‌رود.

تبدیل تصاویر Bitmap به فایل‌های وکتور

برای انجام این کار می توان از نرم‌افزار Photoshop یا CorelDraw یا vector magic استفاده کرد. مثلا در کورل ابتدا باید فایل بیت‌مپ مورد نظر را با استفاده از import به برنامه وارد کرد.

با انتخاب کردن تصویر بیت‌مپ ، گزینه‌ی Trace Bitmap در نوارِ خصوصیات ، فعال می‌شود که با کلیک بر روی آن می‌توانید گزینه‌ی Quick Trace را از لیست انتخاب کنید. با انتخاب این گزینه تبدیل فایل وکتور  به سرعت انجام می‌شود.

تفاوت فایل‌های Bitmap با وکتورها

در طراحی گرافیک، دو دسته اصلی فایل‌ها وجود دارد: گرافیک برداری (وکتور) و گرافیک شطرنجی (Raster یا Bitmap). تصاویر شطرنجی از مجموعه‌ای از پیکسل‌ها تشکیل شده‌اند و وقتی آن‌ها را بزرگ‌نمایی می‌کنیم، به شکل مربع‌های رنگی قابل مشاهده هستند. به همین دلیل، یک تصویر بیت‌مپ را نمی‌توان بدون افت کیفیت بزرگ کرد. در مقابل، تصاویر وکتور بر اساس فرمول‌های ریاضی ساخته می‌شوند و می‌توان آن‌ها را در هر اندازه‌ای بدون کاهش وضوح تغییر داد.

از نظر حجم فایل نیز تفاوت چشمگیری میان بیت‌مپ و وکتور وجود دارد. در بیت‌مپ، اطلاعات تک‌تک پیکسل‌ها ذخیره می‌شود و هرچه تعداد پیکسل‌ها بیشتر باشد، حجم فایل نیز بالاتر می‌رود. اما فایل‌های وکتور به دلیل ذخیره داده‌های ریاضی و هندسی، بسیار سبک‌تر هستند.

تصاویر بیت‌مپ دارای یک مزیت مهم هستند: امکان نمایش طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها و جزئیات بسیار ظریف. شما می‌توانید روی هر پیکسل به صورت جداگانه کار کرده و افکت‌هایی مانند سایه، نور یا گرادیان‌های پیچیده را با دقت بالا ایجاد کنید. در مقابل، وکتورها بیشتر برای خطوط تمیز، اشکال هندسی و طراحی‌هایی مانند لوگو یا آیکون مناسب‌اند. برای ایجاد جلوه‌هایی مثل سایه یا انعکاس در وکتور، باید المان‌های جدیدی طراحی و اضافه شوند.

به طور خلاصه، بیت‌مپ برای تصاویر واقعی و پر از جزئیات رنگی کاربرد دارد، در حالی که وکتور برای طراحی‌های ساده، دقیق و مقیاس‌پذیر مانند لوگو و المان‌های گرافیکی، گزینه مناسبی است.

معرفی 3 نرم‌افزار طراحی وکتور

برای طراحی فایل‌های وکتور می‌توانید از نرم‌افزارهای زیر استفاده کنید:

1. نرم‌افزار Illustrator 

این نرم‌افزار، محصول شرکت Adobe بوده و یکی از بهترین ابزارها برای ساخت و ویرایش فایل‌های وکتور است. با Illustrator امکان طراحی لوگو، تایپوگرافی و تصویرسازی برای چاپ، استفاده در وب، تلفن همراه و فایل ویدیویی را خواهید داشت.

1. نرم‌افزار Corel Draw 

Corel Draw انتخاب دیگر طراحان حرفه‌ای‌ برای ساخت فایل‌های وکتور است. ویژگی اصلی این نرم‌افزار در ایجاد و ویرایش فایل‌های گرافیکی-برداری یا Vector است. اما اگر به دنبال نرم‌افزاری برای ساخت و ادیت تصاویر وکتور هستید، قطعا Corel Draw بهترین انتخاب است.

1. نرم‌افزار Inkscape 

با استفاده از این نرم‌افزار می‌توانید وکتورهای گرافیکی طراحی کنید. نرم‌افزار Inkscape یک ابزار متن‌باز برای ساخت و ویرایش فایل‌های وکتور است. این نرم‌افزار با استفاده از استاندارد W3C گرافیک‌برداری مقیاس‌پذیر با فرمت SVG می‌سازد و می‌تواند یک جایگزین رایگان برای دو برنامه‌های دیگر باشد.

جمع‌بندی

وکتورها ابزاری قدرتمند برای طراحان هستند که نه‌تنها فرایند طراحی را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کنند، بلکه باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه نیز می‌شوند. نتیجه‌ی کار با وکتور، ساخت طرح‌هایی با کیفیت بالا و انعطاف‌پذیری بی‌نظیر است؛ ویژگی‌ که در دنیای رقابتی طراحی امروز از اهمیت بالایی برخوردار است.

در طراحی‌های مدرن، نقش وکتور کاملا انکارناپذیر است. از خلق تایپوگرافی‌های امروزی گرفته تا مدل‌سازی‌های سه‌بعدی و جلوه‌های بصری در گرافیک کامپیوتری، همه و همه مدیون توسعه و پیشرفت این فرمت هستند. به بیان دیگر، وکتور زبان مشترک طراحی دیجیتال امروز است که مرزهای خلاقیت را گسترده‌تر کرده است.