افست در اساس همان شيوه ليتوگرافي يا چاپ همسطح است. اما در اين روش تصوير نقشها، نخست از لوحه فلزي به استوانه لاستيكي منتقل ميشود و كاغذ، تصوير را از استوانه لاستيكي به اين ترتيب ميگيرد:
الف) صفحه فلزي چاپ، دور استوانهاي به نام "استوانه لوح" بسته ميشود، دو غلتك يكي داراي مركب (تركيبي از دوده، روغن، سقز، و موم)، و ديگري داراي آب وجود دارد، تضاد بين چربي و آب باعث ميشود كه فقط نقشهاي لوح فلزي مركب بگيرند؛
ب) استوانه لاستيكي به نام "استوانه افست" در ارتباط با استوانه لوح، تصوير نقشها را ميگيرد؛
ج ) در تماس با "استوانه چاپ"، كه روي آن كاغذ قرار دارد، تصوير به كاغذ انتقال مييابد. براي عمل افست، اوراق مطالب تحريرشده يا جز آن، بهصورت يك تا چهار صفحه تقسيم ميگردد و سپس زير دوربينهاي مختلف عكسبرداري ميشود. در عكسبرداري، بر حسب نياز، از اوراق به اندازههاي مختلف فيلم گرفته ميشود. فتوافست ليتوگرافي را امروزه بهطور معمول افست يا "فتوافست" مينامند.
ماشين چاپ افست داراي سه استوانه است: نخست آنچه را كه بايد چاپ شود بر روي صفحهاي از روي، آلومينيوم، يا مس منتقل ميكند؛ سپس اين صفحه را با مواد شيميايي طوري حساس ميكنند كه فقط نوشتهها و تصاوير آن، مركب چاپ را به خود ميگيرد؛ صفحه فلزي حساس را به دور نخستين استوانه ميپيچند؛ نوشته آن بر اثر فشار روي پوشش لاستيكي استوانه دوم برميگردد؛ و كاغذ سفيد كه متوالياً دور استوانه سوم پيچيده ميشود.
مطالب را از روي پوشش لاستيكي دوم ميگيرد در بسياري از ماشينهاي چاپ ليتوگرافي، صفحات، پيش از آنكه غلطگيري شوند، فشرده و چاپ ميشوند اما در چاپ تصويرهاي رنگي ساده، معمولاً براي دگرگونيهاي احتمالي نقشها و تصويرها، در هر اتصال دقيق، صفحات چاپي كاملاً بررسي ميشوند و در صورت بروز اشكال، قبل از رسيدن به مرحله نهايي، چاپ متوقف شده و صفحات مجدداً رفع اشكال و بررسي ميشوند. بعد از اين كنترل نهايي، بلافاصله چاپ صورت ميگيرد. در روش افست، تصوير از روي فلز مستقيماً بر روي كاغذ چاپ نميشود.
بلكه ابتدا مركب از روي فلز به سطح سيلندري كه از كائوچو پوشيده شده و در ايران بهنام "بلانكت"معروف است، منتقل شده و سپس بر روي كاغذ چاپ ميگردد. اين عمل اضافي دو مزيّت دارد:
1) در اين روش بهجاي اينكه كاغذ مستقيماً با فلز تماس داشته باشد و ناچار ايجاد ساييدگي كند، ماده نرمي چون كائوچو با فلز در تماس است و سطح ناپايدار صفحه فلز را ديرتر دچار ساييدگي ميكند؛
2) انطباق كاغذ با كائوچو كه نرمتر است، بهتر صورت ميگيرد و تمام ذرات كاغذ، حداكثر تماس را با سطح كائوچو پيدا ميكند و در نتيجه دقت چاپ افزايش مييابد.
متخصصان چاپ افست، معمولاً، بر مبناي تجربه خود، ميتوانند اولين نشانههاي عدم تنظيم آب و مركب را از روي علايم ظاهري آن تشخيص دهند. در ماشينهاي افست تكبرگي قسمت آب و الكل بهصورت الكترونيكي كنترل ميشود. اين دستگاهها براي انجام كارهاي چاپي با كيفيت بالا طراحي شدهاند.
در اين دستگاهها در عينحال كه زينك از طريق نورد آب مرطوب ميشود، نورد ديگر نيز با قسمت مركبدان در ارتباط است و در نتيجه توازن آب و مركب بهسرعت و با حداقل رطوبت انجام ميشود. بهطور كلي، تحولات و پيشرفتهايي كه در ماشينهاي چاپ امروزي انجام پذيرفته، بهمنظور دستيابي به توليد بيشتر، سريعتر، و با كيفيت بهتر است.
ماشينهاي چاپ ليتوگرافي، از نوع مستقيم و غيرمستقيم، ماشينهاي چاپ دوّاري هستند كه در آنها لوح چاپ بر روي استوانهاي چرخنده سوار ميشود. براي ماشينهاي ورقي از نوع ليتوگرافي، غلتك نگهدارنده لوح چاپ داراي وسايل خاصّي است كه به دستگاه امكان ميدهد غلتك را مستقل از نظام محرك بگرداند.
علت پيشبيني چنين نظامي، در ماشينهاي چاپ ورقي، آن است كه تنظيم محل تصوير چاپي روي ورق كاغذ آسانتر صورت گيرد. هنگامي كه دستگاه آبزني رها ميگردد و لوح برجسته و قابل انعطافي، كه داراي حكاكي كمعمق است، بر روي غلتك چاپ سوار ميشود، چاپ بهصورت غيرمستقيم انجام ميگيرد كه در اين حالت چاپ از نوع برجسته غيرمستقيم است. در چاپ افست، استفاده از روش دوّار از جمله ويژگيهاي اساسي و عمومي دستگاه محسوب ميشود.
اين روش به دستگاه افست امكان ميدهد كه هر دو طرف ورق يا نوار پيوسته كاغذ را در يكبار گذر كاغذ از داخل ماشين چاپ كند. واحد چاپكننده در اين مجموعه داراي دو جفت غلتك نگهدارنده لوح چاپ و لاستيك است كه با ترتيبي خاص نسبت به يكديگر سوار شدهاند، بهطوري كه غلتكهاي لاستيك در تماس با يكديگر حركت ميكنند.
هر غلتك، لاستيك مركب را براي تصوير مربوط به خود انتقال ميدهد و در همان زمان بهعنوان غلتك لاستيك مقابل خود نيز عمل ميكند. اين ماشينها را ماشينهاي چاپ لاستيكبهلاستيك مينامند.
ماشينهاي چاپ افست عبارتند از: ماشينهاي ورقي؛ ماشينهاي تكرنگ و چندرنگ؛ ماشينهاي دو رو زن؛ ماشينهاي پيوسته يا وب ؛ و ماشينهاي چاپ با غلتك فشارنده مشترك. نوع ديگري بهنام ماشينهاي افست خشك وجود دارد كه در روش كار اين ماشين، ابتدا نورد مركب موضوعات برجسته پليت را مركب ميزند.
آنگاه نخستين چاپ اين پليت بر روي سيلندر لاستيكي صورت ميگيرد و سرانجام چاپ از روي سيلندر لاستيكي بر روي كاغذ منتقل ميگردد و در اين نوع ماشين فقط به فرم (كار آماده چاپ)، مركب ميخورد و مرطوب نميشود. اين روش را "افست خشك"؛ يا چاپ لترست؛ و يا لترپرس غيرمستقيم مينامند.
امروزه از نظامهاي رقومي بهمنظور عيبيابي ماشين نيز استفاده ميشود. اشكالات احتمالي كه در خلال كار بروز ميكند، با علائم مشخصه، يا بهصورت اعداد معنيدار، بر روي كنسول كنترل ظاهر ميشود و اُپراتور با مشاهده علامت يا عدد اقدام به رفع آن ميكند.